CZY WYPADEK W WYNIKU PRZEMĘCZENIA ZOSTANIE UZANANY ZA WYPADEK PRZY PRACY?

Zdarza się, że pracownik doznaje uszczerbku na zdrowiu w wyniku przemęczenia. Może to być zaśnięcie za kierownicą, opóźnione reakcje przy pracy z maszynami lub dziesiątki innych sytuacji. Czy taka sytuacja zostanie uznana za wypadek przy pracy? Innymi słowy: czy zmęczenie, które przyczynia się właśnie do niepełnej sprawności psychofizycznej w wyniku której dochodzi do wypadku, zostanie uznane za przyczynę zewnętrzną? Zapraszam do lektury!

To jak bardzo jest kwestią bardzo subiektywną. Jedna osoba po ośmiu godzinach pracy czuje się rześko i jedzie na siłownię, z dzieckiem na zajęcia dodatkowe, a inna będzie zupełnie wykończona. Podobnie jak ze zmęczeniem, jest również ze stresem: jedna sytuacja dla pracownika będzie mocno stresująca, a dla drugiego ta sama sytuacja spowoduje jedynie lekkie napięcie. Kto zatem jest odpowiedzialny za to jak się czuje pracownik – zmęczony bądź zestresowany – jeżeli w tej samej sytuacji dwie osoby odczuwają coś zupełnie innego: pracodawca czy pracownik?

Zanim przejdziemy do zmęczenia jako przyczyny wypadku przy pracy przypomnę jakie elementy muszą być spełnione, aby uznać zdarzenie za wypadek przy pracy. Wypadek przy pracy jest to (1) zdarzenie nagłe, (2) wywołane przyczyną zewnętrzną, (3) powodujące uraz lub śmierć, (4) które nastąpiło w związku z pracą.

Zmęczenie może zostać uznane za przyczynę zewnętrzną jeżeli udowodnimy, iż pracownik wykonywał znacznie cięższą lub wielogodzinną pracę przekraczając wym samym wszelkie normy, które są przyjęte dla ogółu. Jeżeli chodzi o ciężkość pracy przyjmuje się tutaj wydatek energetyczny. Dlatego pracownik, który pracował przez 11 godzin wykonując ciężkie prace fizyczne, zasnął za kierownicą odwożąc jeszcze innych pracowników w ramach obowiązków służbowych i doznał uraz w wyniku wypadku drogowego, może domagać się aby uznać to za przyczynę zewnętrzną. Podobnie jak pracownik, który pracując łamał na polecenie przełożonego wszelkie normy czasu pracy, pracował 70 godzin w tygodniu i w wyniku niezachowania koncentracji włożył rękę w nieosłoniętą strefę pracy elektronarzędzia (np. szlifierki kątowej) może żądać w protokole powypadkowym zapisu, iż brak koncentracji wynikał z przemęczenia w wyniku długotrwałej pracy przekraczające wszelkie dopuszczalne normy przyjęte dla ogółu pracowników.

Wiele przypadków wypadków przy pracy wiąże się z uaktywnieniem choroby, jej ataku, na skutek czynnika zewnętrznego. Nadmierny wysiłek fizyczny, praca w upale na otwartej przestrzeni wiele godzin – mogą spowodować problemy z układem krążenia. I pomimo iż choroba jest przyczyną wewnętrzną, to czynniki zewnętrzne przyczyniły się do jej nasilenia. W polskich przepisach nie ma definicji przyczyny zewnętrznej. Zakład Ubezpieczeń Społecznych opublikował wytyczne co jest tą przyczyną zewnętrzną. Sądy także rozstrzygając w postępowaniach, wyjaśniają czym dokładnie jest przyczyna zewnętrzna. Dlatego każda sprawa wypadku przy pracy rozpatrywana jest przez zespół powypadkowy indywidualnie i rzadko można przyjąć jeden schemat rozstrzygania co jest przyczyną zewnętrzną, szczególnie jeżeli mówimy o czynnikach niemierzalnych, takich jak stres, zmęczenie czy obciążenie fizyczne organizmu, szczególnie że każda osoba reaguje inaczej na te same czynniki.

Dla pracownika uznanie zdarzenia za wypadek przy pracy pozwala na otrzymanie odpowiednich świadczeń. Najczęściej mowa jest o wynagrodzeniu 100% w trakcie zwolnienia lekarskiego spowodowanego urazem w wyniku wypadku przy pracy. Jeżeli zdarzenie nie zostałoby uznane za wypadek przy pracy w trakcie takiej nieobecności pracownik otrzyma 80% wynagrodzenia. Ponadto pracownik nie otrzyma odszkodowania z tytułu wypadku przy pracy jeżeli zdarzenie nie zostanie uznane za wypadek przy pracy.

Pracodawca natomiast nie ma obowiązku zgłaszać do GUS zdarzeń, które nie zostały uznane za wypadek przy pracy. Płaci pracownikowi mniej kiedy jest on na zwolnieniu lekarskim w wyniku uszczerbku na zdrowiu.