BHP NA BUDOWIE – 11 NAJCZĘSTSZYCH BŁĘDÓW SKUTKUJĄCYCH MANDATEM OD PAŃSTWOWEJ INSPEKCJI PRACY

Sezon budowlany ruszył pełną parą. W tym artykule omówię najczęściej pojawiające się błędy dotyczące BHP na budowach, które wypałapane przez Inspektora Państwowej Inspekcji Pracy mogą skutkować mandatem dla kierownictwa budowy. Zaprszam do lektury.

Każdego dnia prowadząc szkolenia BHP na budowach wiele osób przeciera oczy ze zdziwienia kiedy słyszą, że nadzór nad bezpieczeństwem i higieną pracy na budowie mogą sprawować kierownik budowy, kierownik robót oraz mistrz budowlany. Cały czas przewija się „nieszczęsny“ majster bądź brygadzista. Rozumiem, że od 30 lat popełnia się w kółko te same błędy, lecz nie stają się one ani prawdą, ani rzeczywistością. Prawo budowlane mówi o kierowniku budowy. Natomiast rozporządzenie w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U.03.47.401) mówi:

5. Bezpośredni nadzór nad bezpieczeństwem i higieną pracy na stanowiskach pracy sprawują odpowiednio kierownik robót oraz mistrz budowlany, stosownie do zakresu obowiązków.

Jak widać prawo nie przewiduje jako nadzoru BHP brygadzisty, ani majstra. O tym jak prawidłowo zorganizować nadzór na budowie pisałem w poprzednim artykule.

Wygrodzenie i oznakowanie terenu robót to podstawa. Roboty kubaturowe należy ogrodzić ogrodzeniem stałym w taki sposób aby nie było możliwości wejścia na teren budowy bez użycia narzędzi do rozmontowania ogrodzenia bądź przez bramę, która jest kontrolowana przez pracowników wykonawcy (np. przez ochronę). Roboty liniowe, takie jak drogi trudno jest wygrodzić. Jeśli są one realizowane w terenie to należy je dobrze oznakować. Jeśli natomiast prowadzone są terenach miejskich należy ustawić setki metrów ogrodzenia aby zapobiec wtargnięciu osób postronnych na plac budowy. Oznakowanie powinno być tak usytuowane aby z każdej strony były widoczne tablice informacyjne (teren budowy) oraz znaki ostrzegawcze.

O ile prawo nie definiuje jednoznacznie jakie są podstawowe środki ochrony indywidualnej to Plan BIOZ powinien zawierać szczegółowe wytyczne w tym zakresie. Najczęściej do podstawowych środków ochrony indywidualnej na budowie należą: buty ochronne trzewiki o klasie ochronności S3 (antyprzebiciowa podeszwa, odporność na dzianie wilgoci, „nosek” o wytrzymałości 15 kN nacisku statycznego, antyelektrostatyczność, absorbcja energii w obszarze pięty) oraz kamizelka odblaskowa w kolorze żółtym bądź pomarańczowym. Często pracownicy nie stosują środków ochrony indywidualnej ze względu na wysoką temperaturę. Niestety w zimie jest zimno, w lecie gorąco – nie wpływa to jednak na bezwzględny obowiązek stosowania środków ochrony indywidualnej przez cały czas przebywania na budowie. Za brak środków ochrony indywidualnej odpowiada zarówno pracownik jak i bezpośredni nadzór!

Pozostałe środki ochrony indywidualnej, jak rękawice ochronne, ochronniki słuchu, okulary nakolanniki oraz inne, powinny być stosowane wszędzie tam gdzie istnieje ryzyko uszkodzenia rąk, słuchu, oczu czy kolan.

Wykopy szerokoprzestrzenne zabezpieczane są za pomocą skarpowania, larssenów lub też ścianek berlińskich. Wąskoprzestrzenne natomiast przez skarpowanie bądź szalunek. Jednak zmorą jest ilość niezabezpieczanych wykopów, o ścianach pionowych. Pracownik przecież wchodzi tam tylko na chwilę i już go nie ma! Ależ argument! Do tego dochodzi składowanie urobku tuż przy krawędzi wykopu w strefie klina naturalnego odłamu gruntu. Do momentu mojego pierwszego protokołu z wypadku śmiertelnego wierzyłem w te bajki pracowników jak dziecko w Świętego Mikołaja. Jeżeli spotykam na budowach niezabezpieczone wykopy bezzwłocznie piszę wniosek o wstrzymanie robót. W razie nie zastosowania się kierownika budowy i wypadku – kierownik ponosi odpowiedzialność karną do 3 lat pozbawienia lub ograniczenia wolności.

„Panie! Nie da się pracować w szelkach! Próbował Pan kiedyś? Nie?!? To niech Pan spróbuje to się Pan przekona!”. Ileż razy to słyszałem. Jest cała gama sprzętu chroniącego przed upadkiem z wysokości: różnego rodzaju liny metalowe w oplocie plastikowym jako punkty kotwietnia, urządzenia samohamowne, linki z amortyzatorem czy też urządzenia samozaciskowe. Zawsze da się dobrać odpowiednie środki ochrony indywidualnej. Problemem jest brak wiedzy pracowników, a przede wszystkim kadry kierowniczej wyższego i niższego szczebla jaki w ogóle jest dostępny sprzęt do pracy na wysokości. Więcej na ten temat pisałem w poprzednim artykule.

Inną zmorą jest niestosowanie balustrad ochronnych na rusztowaniach czy innych podestach. Balustrady powinny składać się z zabezpieczenia na wysokości 1,1 m, deski krawężnikowej oraz wypełnienia wolnej przestrzeni. Już przy pracy od 1 m nad poziomem podłoża lub gruntu obowiązkowe jest stosowanie zabezpieczeń BHP.

Każda rozdzielnia elektryczna na budowie musi posiadać przeglądy elektryczne potwierdzone protokołem z badań i pomiarów. Takie badania może przeprowadzić wyłącznie elektryk z odpowiednimi uprawnieniami. W trakcie trwania budowy należy prowadzić cykliczne przeglądy oraz prowadzić właściwą dokumentację.

Na każdej budowie pracownicy muszą mieć zapewnione pomieszczenie do spożywania posiłków, szatnie, toalety oraz prysznice. Za brak któregokolwiek z wymienionych sanitariatów Inspektor Państwowej Inspekcji Pracy może nałożyć mandat. Nie jest żadnym argumentem to, że pracownicy nie korzystają z kabin prysznicowych. Kierownik budowy ma obowiązek zapewnić możliwość korzystania z takich kabin.

Podstawowy dokument związany z bezpieczeństwem pracy na każdej budowie to Plan BIOZ. Zawiera on część tytułową, opisową oraz rysunkową. Definiuje on najważniejsze procedury BHP na terenie prowadzonych robót. Pozostałe dokumenty na budowie to: karty szkolenia wstępnego – instruktażu na stanowiskach pracy, instrukcje bezpiecznego wykonywania robót budowlanych, instrukcje BHP oraz karty charakterystyki substancji niebezpiecznych.

Chyba nie trzeba nikomu tłumaczyć dlaczego apteczka na budowie jest istotnym elementem. Apteczka powinna być właściwie oznakowana białym krzyżem na zielonym tle oraz właściwie wyposażona. Norma DIN 13157 Plus posiada najbogatszy skład apteczny stosowany powszechnie w apteczkach firmowych. Taka apteczka ma ważność zwykle 5 lat. Samo miejsce lub pomieszczenie powinno być oznakowane białym krzyżem na zielonym tle co ułatwia znalezienie takiej apteczki na budowie. Gaśnica jest równie ważna. Na budowach może dojść do pożaru w wyniku zgrzewania papy, spawania bądź cięcia stali. Najskuteczniejsze obecnie gaśnice dostępne na rynku to gaśnice proszkowe. Gaśnice powinny być cyklicznie sprawdzane, nie rzadziej niż raz na rok, co zapewnia ich skuteczne działanie w razie pożaru.

Każdy pracownik dopuszczany do pracy powinien wcześniej uczestniczyć w szkoleniu BHP. Nowozatrudniony pracownik powinien ukończyć szkolenie wstępne – instruktaż ogólny oraz instruktaż stanowiskowy. Następnie do roku ma obowiązek odbyć szkolenie okresowe. Kadra kierownicza ten obowiązek musi zrealizować do 6 miesięcy od rozpoczęcia pracy. Szkolenie okresowe jest ważne dla pracowników 3 lata, jednak na większości budów pracownicy realizują prace na wysokości lub w wykopach, czyli prace szczególnie niebezpieczne. A to oznacza, że termin ważności szkoleń okresowych BHP dla pracowników zatrudnionych na stanowiskach robotniczych musi być skrócony do roku. Szkolenia BHP są podstawowym i najważniejszym obowiązkiem pracodawcy. Obowiązkiem kierownictwa budowy jest dopuszczenie do pracy jedynie odpowiednio przeszkolonych pracowników. Nie wolno zapominać o pozostałych szkoleniach: w zakresie zwalczania pożarów i ewakuacji oraz udzielania pierwszej pomocy, a także dla hakowych, na piłę oraz inne urządzenia techniczne. 

Jest to jedno z najcięższych wykroczeń. Pracownicy w żadnym wypadku nie mogą pracować na sprzęcie do którego nie mają uprawnień. Zdarza się, że pracownik posiadający uprawnienia na koparkoładowarkę obsługuje koparkę. W razie wypadku z udziałem maszyny obsługiwanej przez osobę nieposiadającą właściwych uprawnień wydanych przez Urząd Mechanizacji Górnictwa Skalnego i Budownictwa, UDT bądź innych – prokurator może surowo potraktować zarówno pracodawcę, kierownictwo firmy jak i samego pracownika.

Kadra kierownicza na budowie odpowiada za bezpieczeństwo pracy. W razie niezapewnienia stosowania przepisów BHP, w szczególności wymienionych powyżej Inspektor Państwowej Inspekcji Pracy, może zostać nałożona kara od 1 000 zł do 30 000 zł. Ponadto w razie wypadku przy pracy ciężkiego, zbiorowego bądź śmiertelnego prokurator może postawić zarzuty, które skutkować mogą karą pozbawienia lub ograniczenia wolności do lat trzech. Zatem skupmy się na tym jak realizować pracę zgodnie ze standardami BHP, a nie jak je omijać.

Tagi: bhp na budowie, szkolenia bhp na budowie, bezpieczeństwo w budownictwie, budowa