BHP PRZY STOSOWANIU SUBSTANCJI CHEMICZNYCH

W wielu firmach stosuje się substancje chemiczne. Wręcz można stwierdzić, iż mało w której firmie takich substancji się nie stosuje. Począwszy od sprzątania pomieszczeń pracy skończywszy na procesach produkcyjnych, takie substancje są wykorzystywane. W tym artykule opiszę jakie standardy BHP muszą zostać spełnione aby zapewnić bezpieczeństwo pracy, ochronę zdrowia przed chorobami, w tym chorobami zawodowymi. Omówię także kwestie formalne wymagane podczas kontroli Państwowej Inspekcji Pracy oraz Państwowej Inspekcji Sanitarnej.

W każdym zakładzie pracy w którym używa się substancji chemicznych uznanych jako niebezpieczne (świadczy o tym oznakowanie na opakowaniu) należy dokonać spisu takich substancji. Podczas kontroli Państwowej Inspekcji Sanitarnej jest to podstawowy dokument jaki należy przedstawić. Spis powinien zawierać wszystkie substancje uznane za niebezpieczne, nawet te, które wydają się nie powodować zagrożeń (np. CIF, Pronto, Ajax, itp.). Należy także zidentyfikować, które substancje powodują szczególne zagrożenie dla życia i/lub zdrowia. Takie substancje to toksyczne i żrące.

Karty charakterystyki to dokumenty stworzone do każdej substancji chemicznej, które opisują zasady bezpieczeństwa. Można tam znaleźć informację o producencie, składzie chemicznym, pierwszej pomocy, magazynowaniu, ochronie przeciwpożarowej czy też środkach ochrony indywidualnej. W każdym zakładzie, w którym stosuje się substancje niebezpieczne aktualne karty charakterystyki powinny być dostępne dla każdego pracownika. Warto dodać, iż karta charakterystyki to nie etykieta na opakowaniu. Jest to osobny dokument, który można pobrać ze strony producenta bądź dystrybutora. Musi być ona sporządzona w języku polskim.

Czynniki chemiczne powinny być uwzględnione w ocenie ryzyka zawodowego. Nie wystarczy jednak jedynie wpisać iż one występują i są niebezpieczne. Rozporządzenie w sprawie BHP przy stosowaniu czynników chemicznych narzuca obowiązek zawarcia w karcie oceny ryzyka zawodowego następujących informacji:

1. niebezpieczne właściwości czynnika chemicznego;
2. otrzymane od dostawcy informacje dotyczące zagrożenia czynnikiem chemicznym oraz zaleceń jego bezpiecznego stosowania, w szczególności zawarte w karcie charakterystyki, o których mowa w odrębnych przepisach;
3. rodzaj, poziom i czas trwania narażenia;
4. wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń w środowisku pracy, jeżeli zostały ustalone;
5. wartości dopuszczalnych stężeń w materiale biologicznym, jeżeli zostały ustalone;
6. efekty działań zapobiegawczych;
7. wyniki oceny stanu zdrowia pracowników, jeżeli została przeprowadzona;
8. warunki pracy przy użytkowaniu czynników chemicznych, z uwzględnieniem ilości tych czynników.

Analizując wytyczne bezpieczeństwa pracy zawarte w kartach charakterystyki, w punkcie czwartym określono postępowanie w razie połknięcia substancji niebezpiecznej, narażenia inhalacyjnego, kontaktu ze skórą oraz kontaktu z gałką oczną. Zdarza się, iż te informacje narzucają szczególne obowiązki w zakresie pierwszej pomocy. Mogą to być płuczki do płukania oka, prysznic bezpieczeństwa czy też inne środki stosowane w razie kontaktu z taką substancją. Jeżeli coś takiego zostało zawarte w karcie charakterystyki należy doposażyć apteczkę w odpowiedni asortyment.

Punkt numer 5. Karty charakterystyki określa jakie warunki ochrony przeciwpożarowej muszą być spełnione. Jeżeli jest to substancja łatwopalna lub wybuchowa musi być ona składowana w odpowiednim magazynie zabezpieczonym przed wybuchem. To zabezpieczenie może obejmować m.in. urządzenia i instalację elektryczną w klasie EX, lekki dach, drzwi otwierane na zewnątrz czy też odpowiedniego rodzaju gaśnice. Wymagana może być także odzież i obuwie antyelektrostatyczne.

Substancje chemiczne sklasyfikowane jako niebezpieczne muszą być przechowywane w odpowiednim do tego miejscu. Magazyn powinien być wentylowany, oznaczony, a substancje sklasyfikowane jako żrące lub toksyczne powinny być pod zamknięciem. Półki magazynowe nie mogą być wykonane z materiałów chłonących, takich jak np. nielakierowane drewno. W magazynie powinny znajdować się także odpowiednie środki ochrony indywidualnej określone w karcie charakterystyki w punkcie ósmym. Służą one do ochrony w trakcie stosowania lub przelewania do mniejszych pojemników. Do najważniejszych środków ochrony indywidualnej chroniących przed substancjami chemicznymi należą rękawice ochronne w kategorii EN 374-3 oraz okulary ochronne w kategorii EN 166 przylegające gogle. Substancje chemiczne mogą być przechowywane poza magazynem, w miejscu stosowania jedynie w ilości wystarczającej do pracy w trakcie jednej dniówki roboczej. Opakowania powinny być właściwie oznakowane jednoznacznie wskazujące na rodzaj substancji chemicznych. Zabronione jest przechowywanie substancji chemicznych niebezpiecznych w opakowania po produktach spożywczych.