Odpowiedzialność kadry zarządzającej w zakresie BHP

Kadra zarządzająca w każdej firmie odpowiada za bezpieczeństwo i higienę pracy. Jednak zupełnie inna jest odpowiedzialność managera w biurze, a inna kierownika budowy na budowie. Inna – ponieważ poziom zagrożeń jest zupełnie inny, ale prawo regulujące tą odpowiedzialność jest takie samo.

Praca, zdefiniowana w artykule 22 kodeksu pracy, zawiera w sobie obowiązek zapewnienia nadzoru nad pracownikiem. Nadzór ten zawiera w sobie nie tylko wydawanie poleceń i kontrolowanie pracy, ale także nadzór pośredni i bezpośredni BHP. Dlatego każda osoba, która pełni funkcję osoby kierującej pracami odpowiada za pracownika.

Kodeks pracy narzuca osobom kierującym pracownikami następujące obowiązki:

Art. 212. Osoba kierująca pracownikami jest obowiązana: 

1) organizować stanowiska pracy zgodnie z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy,  

2) dbać o sprawność środków ochrony indywidualnej oraz ich stosowanie zgodnie z przeznaczeniem,  

3) organizować, przygotowywać i prowadzić prace, uwzględniając zabezpieczenie pracowników przed wypadkami przy pracy, chorobami zawodowymi i innymi chorobami związanymi z warunkami środowiska pracy,  

4) dbać o bezpieczny i higieniczny stan pomieszczeń pracy i wyposażenia technicznego, a także o sprawność środków ochrony zbiorowej i ich stosowanie zgodnie z przeznaczeniem,  

5) egzekwować przestrzeganie przez pracowników przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,  

6) zapewniać wykonanie zaleceń lekarza sprawującego opiekę zdrowotną nad pracownikami. 

Punkt piąty mówi wprost, że obowiązkiem przełożonego jest egzekwowanie stosowania przepisów BHP. Zatem pracownik nie może wykonywać pracy niezgodnie z przepisami BHP na własną odpowiedzialność.

Art. 283.  § 1.  Kto, będąc odpowiedzialnym za stan bezpieczeństwa i higieny pracy albo kierując pracownikami lub innymi osobami fizycznymi, nie przestrzega przepisów lub zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, podlega karze grzywny od 1 000 zł do 30 000 zł.

Najczęściej dochodzi do żądania zadośćuczynienia od zakładu pracy ze strony rodziny po wypadku ciężkim lub śmiertelnym ojca, brata lub syna. Kodeks cywilny nie określa kwoty zadość uczynienia:

Art. 415. Kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia.

Jeżeli kierownik dopuściłby się lekceważenia jego obowiązków w zakresie BHP, w szczególności egzekwowania od pracowników stosowania przepisów i zasad BHP, a w konsekwencji doszłoby do wypadku to prokurator mógłby wnieść akt oskarżenia na podstawie Kodeksu karnego.

Art. 160. § 1. Kto naraża człowieka na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

Dotyczy głównie osób, które posiadają uprawnienia – np. uprawnienia budowlane.

Prawo budowlane

Art. 95 Odpowiedzialności zawodowej w budownictwie podlegają osoby wykonujące samodzielne funkcje techniczne w budownictwie, które:

1) dopuściły się występków lub wykroczeń, określonych ustawą;

2) zostały ukarane w związku z wykonywaniem samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie;

3) wskutek rażących błędów lub zaniedbań, spowodowały zagrożenie życia lub zdrowia ludzi, bezpieczeństwa mienia lub środowiska albo znaczne szkody materialne;

4) nie spełniają lub spełniają niedbale swoje obowiązki;

5) uchylają się od podjęcia nadzoru autorskiego lub wykonują niedbale obowiązki wynikające z pełnienia tego nadzoru.

Art. 96 Popełnienie czynów powodujących odpowiedzialność zawodową w budownictwie jest zagrożone następującymi karami:

1) upomnieniem;

2) upomnieniem z jednoczesnym nałożeniem obowiązku złożenia, w wyznaczonym terminie, egzaminu, o którym mowa w art. 12 samodzielna funkcja techniczna ust. 3;

3) zakazem wykonywania samodzielnej funkcji technicznej w budownictwie, na okres od roku do 5 lat, połączonym z obowiązkiem złożenia, w wyznaczonym terminie, egzaminu, o którym mowa w art. 12 samodzielna funkcja techniczna ust. 3.