PRZEPISY vs. ZASADY BHP – CO JEST WAŻNIEJSZE?
Wielokrotnie w mojej pracy zawodowej spotykałem z sytuacją, gdzie wymagałem od pracownika wykonywania czynności w inny, bardziej bezpieczny sposób. Pracownik ten zadawał mi wtedy pytanie: A gdzie to jest napisane, że tak trzeba robić? No właśnie gdzie..? W tym artykule rozwinę czym są przepisy, a czym zasady BHP i czy zasady BHP są obowiązkowe do stosowania.
Przepisy BHP
Przepisy BHP to zapisy w Ustawie (np. Kodeks pracy), rozporządzeniach, instrukcjach i regulaminach (przepisy wewnątrz zakładowe). Zwykle są jasno opisane i możemy się na nie powoływać, np. w sytuacjach spornych. Często wykorzystywane są przy nakładaniu kar lub w protokołach powypadkowych jeżeli jedna ze stron – Pracodawca lub pracownik – zawinił i było to przyczyną wypadku. Przepisy BHP mogą być jednak ogólnie sformułowane, np. „osoba kierująca pracownikami ma obowiązek zapewnić bezpieczne warunki pracy“. Są one celowo tak konstruowane aby nadawały się do zastosowania w każdej branży, uzupełniając je o szczegółowe wytyczne.
Zasady BHP
Zasady BHP są formą niepisaną. Wynikają one z logicznego myślenia, wiedzy i doświadczenia. Są one równie ważne do stosowania jak przepisy BHP, jednak nie zostały nigdzie spisane. Wiele przepisów powołuje się na konieczność ich stosowania na równie z przepisami zapisanymi w aktach prawnych.
Przykład 1
Pracownik podnosi 40 kg co jest zupełnie dopuszczalne dla mężczyzny przy pracy dorywczej, o ile lekarz wydał stosowne zaświadczenie braku przeciwwskazań do takich prac. Jednak pracownik podnosi ten ciężar nieprawidłowo: na prostych nogach i zgiętym kręgosłupie. W tej sytuacji bardzo łatwo o uraz i tym samym wypadek przy pracy. Przepisy BHP są spełnione – zasady BHP (sposób podnoszenia) – nie. Co jest w tej sytuacji ważniejsze? Ciężar czy pozycja i sposób dźwigania?
Przykład 2
Pracownik pracuje na bardzo dobrze wyposażonym stanowiku komputerowym. Ma ergonomiczne, podnoszone biurko, fotel biurowy z regulacją podłokietników, oparciem głowy. W swoim biurze ma także pokój do odpoczynku i relaksu oraz darmowe soki świeżo wyciskane. Jednak pracownik cały dzień spędza przed komputerzem w pozycji półleżącej. Jest to szkodliwe dla dolnej części pleców, ponieważ uciskane są narządy wewnętrzne oraz nerwy, w szczególności nerw kulszowy. Przepisy BHP dotyczące stanowiska pracy są spełnione. Zasady BHP mówiące o prawidłowej pozycji ciała – nie są .
Przykład 3
Pracownik schodząc po schodach nie trzymał się balustrady, upadł i doznał urazu. W prawdzie przepisy nigdzie nie nakazują trzymania się balustrady, ale po to schody są w nią wyposażone aby pracownik mógł się asekurować podczas schodzenia. Zatem trzymanie się balustrady na pewno zminimalizowałoby skutki poślizgu.
Jakie przepisy nakazują stosowanie zasad BHP?
Kodeks pracy nakazuje pracownikowi stosowanie zarówno przepisów i zasad BHP
Art. 211. Przestrzeganie przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy jest podstawowym obowiązkiem pracownika. W szczególności pracownik jest obowiązany:
1) znać przepisy i zasady bezpieczeństwa i higieny pracy, brać udział w szkoleniu i instruktażu z tego zakresu oraz poddawać się wymaganym egzaminom sprawdzającym,
2) wykonywać pracę w sposób zgodny z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy oraz stosować się do wydawanych w tym zakresie poleceń i wskazówek przełożonych,
Kodeks pracy nakazuje także osobie kierującej pracownikami egzekwowanie przestrzegania zasad BHP
Art. 212. Osoba kierująca pracownikami jest obowiązana:
1) organizować stanowiska pracy zgodnie z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy,
5) egzekwować przestrzeganie przez pracowników przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,
